Riga KGB binasi

Eğer benim gibi soğuk savaş dönemine ve Sovyetlerin gizli tarihine karşı bir merakınız varsa Riga’daki eski KGB binası ilginizi çekecektir diye düşünüyorum.

Riga’nın en uzun ve bilinen bulvarı olan Brivibas (özgürlük) bulvarı üzerinde bulunan bu bina  1912 yılında inşa edilirken iş yerleri ve apartman daireleriyle Riga’lılara ev sahipliği yapması planlanmıştı. Fakat planlandığı gibi olmadı Rusların işgalinden önce ilk Letonya İçişleri Bakanlığı tarafından kullanıldı, ardından da 1940 yılındaki ilk Rus işgaliyle Çeka’nın (daha sonra yeniden yapılandırılarak KGB adını aldı) Riga’daki merkez binasına dönüştü. Ruslar hemen işe koyulup komünist rejime karşı olan bir çok kişiyi göz altına alınıp bu binaya getirdi sorgulamak için; kimisi işkenceye maruz kaldı ya da yine aynı binada uzun süre bodrum katında bulunan hücrelerde göz altında kaldı, kimisi ise o binayı canlı olarak hiç terk edemedi; ya bodrum katındaki infaz odasında ya da arka avluda öldürüldüler.

Hücreler

Nazilerin Riga’ya yaklaşmasıyla bina tekrar el değiştirdi. Tahmin edebileceğiniz gibi Ruslar hemen olay mahalini terkettiler ve binayı Leton gençlerinden oluşan Ulusal Nöbet (Nacionālā Sardze) adlı bir gençlik organizasyonu kullanmaya başladı. Bu organizasyonun amacı 1940-1941 yılları arasında bu binada girip bir daha geri dönmeyen insanları (akrabalarını) ve başlarına ne geldiğini bulmaktı. Naziler buna izin verdiler çünkü bu gençlerin bulduğu bütün bilgiler komünist rejime karşı propaganda malzemesi olarak kullanılıyordu.

Gözaltında kaybolan bazı insanlar

Maalesef 1944’de Ruslar tekrar Letonya’yı işgal etti ve KGB daha önceden temellerini attığı bu işkence evine yeniden yerleşti. Binlerce insan bu binaya sorgulanmak için götürüldü çoğu hiç geri dönmedi. Bir önceki işgalde olduğu gibi ya öldürüldüler ya hapsedildiler, ya da Gulag denilen çalışma kamplarına gönderildiler taki 1991 yılında Sovyetler dağılıp Letonya tekrar bağımsızlığını kazanana kadar. 1991 yılından sonra ise terkedilmiş bir binaya dönüştü; Kimse almak ya da kullanmak istememiş bu binayı. 2014 yılı itibariyle da bir nevi müze olarak kullanılmakta.

Halk arasında “Stūra mājā” (Köşedeki bina) olarak bilinen bu bina yerel halk arasında telaffuz edildiğinde hemen KGB olarak tercüme edilir. Stabu sokağı ve Brivibas bulvarının köşesinde bulunan bu binanın ne yazık ki bulunduğu yer bir şekilde lanetlenmiş sanırım. Stabu sokağı 1849 yılına kadar mahkumların ortaçağda kullanılan boyunduruklara zincirlenip canlı canlı yakıldığı bir yermiş.

Hep Letonyanın güzelliklerini yazacak değiliz ya, biraz da tarih. Kültürlenin kardeşim, Letonya’daki gece klüplerini başka sitelerde bulursunuz zaten 🙂 Neyse sözü daha uzatmayayım, ilgilenecek olursanız aşağıdaki linklerden (İngilizce) bu binayla ilgili daha fazla bilgi bulabilirsiniz.

Adres: Brivibas iela 61. TurkKebab’ın karşısı. Artık bu yazıyı okuduktan sonra olurda orada yemek yerseniz bu yazıyı hatırlarsanız yolun hemen karşısına bakın. Gerçi ondan sonra iştahınız kalırmı bilmem.

http://www.latvia.travel/en/sight/kgb-house
http://www.lsm.lv/en/article/culture/the-enduring-history-of-the-corner-house.a89874/